Paris’te bulunan Odeon Tiyatrosu (Theatre de l’Odeon- Paris), 4 Mart 2021 tarihinde işgal edildi. Kültürel alanların yeniden açılması için düzenlenen gösteriyi takiben, yaklaşık 50 aktivist kültür çalışanı tiyatroya girdi ve geceyi orada geçirmeye karar verdi ve işgal duyurusu yapıldı.
Haber-Çeviri: Zeynep Kaymas
Kültür çalışanlarının bu eylemi, Odeon Tiyatrosu işgali ile sınırlı kalmadı; 8 Mart tarihinde Pau’da bulunan the Espace Pluriels tiyatrosu, 9 Mart tarihinde Paris’te bulunan the Théâtre de la Colline ve Strazburg Ulusal Tiyatrosu da kültür çalışanları tarafından işgal edildi. 16 Mart 2021 itibariyle ise Fransa genelinde toplam 51 tiyatro aktivistler tarafından işgal edilmiş durumda ve hareketin ne kadar süreceği belirsizliğini koruyor. Hareket; sanatçılar, öğrenciler, siyasiler ve müzeler gibi diğer sanat kurumu çalışanlarından destek görüyor.
İşgallerin sebebi; 30 Ekim 2021 tarihinden bu yana yürürlükte olan kültürel faaliyetleri kapsar yasağın kaldırılması istemi. Çoğunluğu oyuncular, tiyatro çalışanları ve öğrencilerden oluşan aktivistler; Fransa genelinde kapalı olan kültürel mekanlarının açılmasını, kültürel yaşamın yeniden başlamasını, sahne sanatları çalışanları ve müzisyenler için uygulanan işsizlik haklarının Ağustos ayı sonrasında yeniden uzatılmasını ve Temmuz ayında yürürlüğe girmesi kararlaştırılan ancak sanat çalışanları tarafından aleyhlerine olduğu düşünülen işsizlik hakları reformunun iptalini talep etmekteler.
Odeon Tiyatrosu yönetimi, aktivistleri eylemlerini destekliyor. Tiyatronun belirli alanlarında komün yaşam modeli uygulanıyor; iletişim, lojistik ve tedarik komisyonları kurulmuş durumda. Gıda stoğu, hijyen ürünleri ve kıyafet ihtiyaçları online olarak bağış usulü toplanan para ile karşılanıyor. Günlük görev vardiyaları ve dahi duş saatleri günlük olarak belirleniyor. Prömiyeri Mart ayına planlanmış ancak sonraki sezona ertelenmiş ve Odeon Tiyatrosu’nda sahnelenecek olan Christophe Honoré’ın yeni oyunu “Nantes’in Gökyüzü” (Le Ciel de Nantes) provaları ise sürüyor.
Göstericiler, seslerini halka duyurmak, mücadelelerini anlatmak ve ifade edilmek istenen diğer sosyal sorunların da temsili için halkı mücadeleye çağırmak amacıyla her gün öğleden sonra saat iki ve dört arası, tiyatro önünde bulunan meydanda toplanıp halka çağrıda bulunuyor.
6 Mart 2021 tarihinde, Fransa Kültür Bakanı Roselyne Bachelot, Odeon Tiyatrosu’na sürpriz bir ziyarette bulundu ve aynı gün Twitter hesabından “Göstericilerin endişelerini anlıyorum. Hedefim, sanat alanı istihdamını korumayı sürdürmektir” mesajını yayınladı. Ancak 10 Mart 2021 tarihinde yaptığı meclis konuşmasında; bu işgallerin “gereksiz” ve “tehlikeli” olduğunu ifade etti ve lakin önemli duyurular açıklayacağının sözünü verdi. 11 Mart 2021 tarihinde ise Fransa Başbakanı Jean Castex ile birlikte, kültür sektörüne 20 milyon Avroluk bir yardım paketi ayrılacağını ve düzensiz ödeme sözleşmelerine tabi çalışanların doğum ve hastalık izni haklarının korunmasının garantisinin verileceğini açıkladı.
11 Mart 2021 tarihinde, Genel İş Sendikaları Konfederasyonu (CGT) Gösteri Sanatları Sendikası bir tepki bildirisi yayınladı. Önlemlerin yetersizliğinin kınandığı bildiride, işgallerin devamı ve genişletilmesi çağrısında bulunuldu. Gösteri Sanatları Sendikası temsilcisi Joachim Salinger, hareketin devam etmesi gerektiğini ve açıklanan yardımın yeterli olmadığını ifade etti.
Hükümet ve gösteri sanatları sektörü arasında diyalog kurulması amacıyla, 22 Mart 2021 tarihinde Kültür Bakanlığı yetkilileri ve Tiyatro ve Kültür Çalışanları Ulusal Sendikası (SYNPTAC) arasında bir görüşme gerçekleşecek. Görüşmeye Roselyne Bachelot başkanlık edecek ancak Fransa Başbakanı Jean Castex’in görüşmeye katılıp katılmayacağı henüz netleşmedi. SYNPTAC Genel Sekreteri Rémi Vander-Heym’a göre, Başbakanın görüşmeye katılması elzem, çünkü uyuşmazlığın çözüm anahtarı başbakanın elinde. Görüşmeden ikna edici bir sonuç alınamaz ise hareketin devam edeceği ve eylemlerin farklı tiyatrolara da yayılacağı öngörülmekte.
Odeon Tiyatrosu, 1968 Mayıs olayları sürerken 17 Mayıs 1968 tarihinde göstericiler tarafından bir ay süresince işgal edilmişti.
1782 yılında kurulan, Odeon Tiyatrosu, Fransa’nın altı ulusal tiyatrosundan biri ve Avrupa’da halen aktif olan en eski tiyatro ünvanına sahip. Tiyatro, kurulduğu günden bu yana, üç büyük yangın, iki devrim ve bir topyekün işgale tanıklık etti.
1968 Mayıs olayları sırasında, burjuvazi kültürünün sembolü olarak görülen ve Beşinci Fransız Cumhuriyetinin başkanı General Charles de Gaulle’ün kontrolü altında olduğu düşünülen Odeon Tiyatrosu, 17 Mayıs 1968 tarihinde, sanatçılar, öğrenciler ve işçilerden oluşan devrimci bir hareket komisyonu tarafından işgal edilmişti. Tiyatronun Yönetmeni Jean-Louis Barrault, öğrenci hareketlerine sempatisi ile biliniyordu ve işgale destek vermişti. Odeon Tiyatrosu, bugün olduğu gibi, 1968 yılında da göstericiler tarafından asılan muhalif pankartlar ile haberleştirilmişti.
“Ulusal Meclis bir burjuvazi tiyatrosuna dönüştüğünde, tüm burjuvazi tiyatroları ulusal meclislere dönüşmelidir.”
Ulusal tiyatrolar tarihi, sosyal ve ticari birlikler tarihi ve Fransa’da sanatsal kollektif hareketler üzerine uzmanlığı bulunan Fransız tarihçi ve araştırmacı Marie-Ange Rauch, 1968 yılındaki işgal için Odeon Tiyatrosunun seçilmesini; komisyonun tiyatroyu “kültürel bir kurum işgali” projesi olarak görmesine dayandırmaksızın, konumu, barındırdığı sosyo-ekonomik sınıf ve polis kontrollerinin görece daha az yoğun olması sebebiyle bir araya gelmenin daha uygun olduğu bir yer olması nedenleri ile açıklıyor.
4 Mart 2021 tarihinden bu yana gerçekleşen işgal eylemlerin başlangıç noktasının Odeon Tiyatrosu olmasının, karşıtlığın sesini duyurmak için sembolik bir anlamı olduğu düşünülmekte.
İşte işgal edilen yerler:
MARSEILLE
PARIS
ROSNY
IVRY
ROUEN
LILLE
CALAIS
NANTES
MONTPELLIER
TOULOUSE
PAU
MILLAU
NİMES
NICE
VALENCE
MENDE
TULLE
VILLEURBANNE
PERIGUEUX
BORDEAUX
LA ROCHELLE ROCHELLE
NIORT
POITIERS
ANGERS
SAINT- DENİS
NANTES
LIMOGES
CHAMBERY
CHATEAUROUX
TULLE
TOURS
IVRY
CAEN
LANNION
STRASBOURG
BOURG EN-BRESSE
LIMOGES
POITIERS
CAEN
VILLEURBANNE
LANNION
BREST
LORIENT
SAINT- NAZAIRE
NANTES
ANGERS
LE MANS
Kaynakça
Revolutionary rehearsals. Barker, Colin, 1939–. Chicago, Il.: Haymarket Books. 2002. p. 23. ISBN 9781931859028. OCLC 154668230.
https://www.theatre-odeon.eu/en/The-Odeon/St%C3%A9phane-Braunschweig